Elementen van een duurzame keuze

Milieuaspecten

Gezonde materialen en milieu-impact

Gezonde of minder vervuilende materialen zijn meestal ook minder schadelijk voor het milieu dan standaardmaterialen.

Vaak wordt gebruik gemaakt van hernieuwbare materialen. De productie of aanvoer ervan daarentegen kan meer energie kosten dan die van een traditioneel materiaal.

Een gezond materiaal is dus niet automatisch milieuvriendelijker en vice versa.

Let dus goed op de exacte betekenis van elk label.

Kies bijvoorbeeld voor: Verf op waterbasis in plaats van met oplosmiddelen (hoewel ook verf op waterbasis niet gegarandeerd onschadelijk is).

Zie de volgende dossiers :

• Duurzame keuze van thermische isolatiematerialen
• Duurzame keuze van raamkaders
• Duurzame keuze van niet-dragende muren en tussenwanden
• Duurzame keuze van bekledingsmaterialen voor binnenmuren en plafonds
• Duurzame keuze van vloerbekleding

Labels

Milieulabels (milieuverklaringen van type I zoals gedefinieerd door de norm ISO 14024) zijn gebaseerd op criteria die door derden zijn opgesteld. Meestal zijn dit hiertoe erkende onderzoeksinstellingen.

Meer info...

Economische aspecten

Investering

De keuze van gezonde materialen kan een hogere investering betekenen. Dit geldt echter niet voor alle materialen. Zoals onderstaande tabel laat zien, is de prijs van ecologische verf bijvoorbeeld vergelijkbaar met die van traditionele verf.

Anderzijds kan een gezonde omgevingslucht ook worden bereikt door voor ruwe afwerkingen te kiezen. Door op afwerkingsmaterialen te besparen, verlaagt u de investeringskosten.

Concurrentie

De voorbije decennia is het aantal allergieën sterk toegenomen. De consument is zich steeds bewuster van het belang van gezonde producten (voeding, speelgoed enz.). Met dit in gedachten durven wij te wedden dat de vraag naar gezonde woningen in de komende jaren sterk zal toenemen!

Socio-cultureel aspecten

Impact op de gezondheid van de gebruikers

De polluenten die worden gegenereerd door de structurele of afwerkingsmaterialen van gebouwen en de toepassing ervan, evenals diegene die worden afgegeven door verwarmingsinstallaties, kunnen ongemak zonder meer veroorzaken, maar de gevolgen kunnen ook ernstiger zijn: zware of zelfs dodelijke vergiftiging.

De risico's die het gebruik van elk materiaal oplevert, worden hieronder vermeld.

We melden hier alvast enkele voorbeelden van de impact van de materiaalkeuze op de gezondheid:

• Vluchtige organische stoffen (VOS) in lijm, verf, vernis enz. kunnen irriterend zijn voor de ogen en de longen. Ze kunnen ademhalingsproblemen veroorzaken, de weerstand tegen infecties verlagen, de lever of het beenmerg aantasten… en sommige VOS zijn kankerverwekkend.
• VOS worden vluchtig bij kamertemperatuur, dus bij de toepassing en tijdens het drogen. De emissie is meteen na de productie zeer hoog. Later neemt die mettertijd sterk af.
• Formaldehyde is kankerverwekkend.
• Chemische houtbehandelingsproducten zijn meestal op basis van koper-, chroom-, fluor- en arsenicumzouten, organische esters of koolwaterstoffen. Behalve boorzout kunnen al die stoffen het zenuwstelsel aantasten.
• Gebromeerde vlamvertragers produceren bij de verbranding extreem giftige dioxines en furaan.
• Een te hoge luchtvochtigheid kan tot allergieën of andere gezondheidsproblemen leiden.
• Schimmels kunnen met name de volgende symptomen veroorzaken: rhinitis, bronchitis, astma, oogirritatie, dermatitis, koorts, hoofdpijn, braken, diarree, verstoorde werking van het immuunsysteem…
• Koolmonoxide (CO) veroorzaakt hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid en dergelijke en kan dodelijk zijn bij acute vergiftiging (1200ppm).
• SO2 en NOx zijn irriterend voor de luchtwegen, vooral voor gevoelige personen (kinderen en astmapatiënten).

Gebouwen bestemd voor kwetsbare personen

Voor ziekenhuizen, crèches, scholen en rusthuizen moet dus extra aandacht worden besteed aan een gezonde omgeving.

Voorbeeld : de gemeentelijke crèche in de Sint-Franciscusstraat in Sint-Joost-ten-Node, voorbeeldgebouw

Het project omvat een crèche met 30 plaatsen en 3 woningen voor beperkt mobiele personen rond een binnenplaats. Het geheel beantwoordt aan de passiefcriteria.

Er is bijzondere aandacht besteed aan de bouw- en afwerkingsmaterialen om een goede luchtkwaliteit binnen het gebouw te verzekeren.

Asbest

Asbest kan in het verleden gebruikt zijn als warmte-isolatie van verwarmingsleidingen en in de afdekking van gebouwen. Tegenwoordig is het gebruik van asbest in nieuwe materialen verboden. In bestaande gebouwen wordt het materiaal echter nog vaak aangetroffen. Bij renovatie moet elk spoor van asbest dus zorgvuldig worden verwijderd. Daarvoor moet een erkende onderneming worden ingehuurd (lijst beschikbaar bij de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg).

Zie dossier Beheer van werfafval

Impact op de gezondheid van de werklieden

De keuze van gezonde materialen is niet alleen van belang voor de toekomstige gebruikers van het gebouw. Ze kan in veel gevallen ook ongemak of gezondheidsrisico's vermijden voor de personen die met de materialen werken.

Plaatsing van gelijmde bekledingen

De keuze van de lijm voor de plaatsing wordt vaak opgelegd door de fabrikant of simpelweg door de compatibiliteit met de beoogde bekleding. Afhankelijk van het type lijm zullen er meer of minder VOS (vluchtige organische stoffen) vrijkomen. Die kunnen de luchtwegen irriteren. Bij het gebruik van lijm moeten de veiligheidsvoorschriften van de fabrikant dus worden nageleefd en moeten de vertrekken goed gelucht worden.

Toepassing van pleister

De meeste soorten pleister worden in bulk verkocht, in de vorm van een zeer fijn poeder. Bij de bereiding van het mengsel zullen fijne deeltjes in de lucht gaan zweven. Dit kan irriterend werken voor de luchtwegen en de ogen en het kan ook allergische huidreacties veroorzaken. De aanbevelingen van de fabrikant moeten worden opgevolgd en de ogen, de luchtwegen en de handen moeten worden beschermd met respectievelijk een speciale bril, een masker en handschoenen.

Oppervlaktebeschermingen

Voor bepaalde bekledingen is een bijkomende oppervlaktebescherming nodig. Het gaat meestal om verf, was of lak. De samenstelling van deze producten heeft een rechtstreekse impact op de luchtkwaliteit. Er moet bijzondere aandacht worden besteed aan de gebruikte producten, in functie van de bestemming. De vertrekken moeten tijdens en na het aanbrengen zeer goed geventileerd worden.

Het gebruik van PIR- of PUR-platen op de werf is niet schadelijk, maar dat geldt niet voor uitzettend afdichtingsschuim: dat geeft de giftige samenstelling isocyanaat af.

Kamerplanten

Kamerplanten zijn vervuilingsbronnen, vooral latexafscheidende soorten (ficus benjamina, poinsettia, philodendron...). Die latex verandert in stof die allergische reacties kan veroorzaken. Ook cactussen, koffieplanten, papyrus en staphillum kunnen allergenen produceren.